Ga naar de inhoud

De mythe van onderwijsland Finland

[share title=”Deel deze blog:”]

[gap height=”15px”]

[col span=”1/1″]
[testimonial image=”https://futurenl.org/wp-content/uploads/2017/02/Icon_FutureNL-1.png” name=”” company=”Stichting FutureNL”]
[/testimonial]
[/col]

Onderwijsland Finland
Met de hoogste scores voor taal, rekenen en science wordt Finland met afstand het beste onderwijsland van Europa genoemd. Kinderen hoeven pas vanaf 7 jaar naar school, minder uren in de schoolbanken en digitale geletterdheid volledig vakoverstijgend aangeboden wordt. Lange tijd wordt er met veel bewondering naar de succesformule gekeken. Gezien de resultaten lijkt dit terecht, maar is het onderwijs in Finland daadwerkelijk zo exemplarisch?

Want opvallend in het driejarige grootschalig internationale onderzoek door PISA (Programme for International Student Asessment) is dat Finland de laatste jaren links en rechts worden ingehaald door landen als Shanghai, Singapore, Hong Kong, Japan, Korea en Taiwan. Dat betekent niet dat Finland het nu slecht doet, maar interessant is het wel.

Even een paar algemene feiten op een rijtje:
– Alle leerkrachten hebben een universitaire (master) opleiding;
– Finland heeft een lager aantal les-uren per week;
– Kernvakken zoals taal en rekenen worden meer integraal aangeboden;
– Finland kent geen centrale examens maar wel toetsmomenten. Cijfers of punten zijn bij wet verboden. De toets is voor de docent een middel om de ontwikkeling van de leerling te meten. Leerlingen worden getoetst op wat ze kunnen, niet op wat ze niet kunnen.
– De leerkrachten hebben zelf de verantwoordelijkheid om een verantwoord curriculum te ontwikkelen, toetsen te ontwerpen en hun eigen onderwijs te evalueren en te verbeteren.

Tijd om zelf eens te gaan ervaren en te zien hoe Finland vorm geeft aan het onderwijs. Hoe geven zij multidisciplinair les en hoe hebben zij digitale vaardigheden geintegreerd in de klas? Hoe ziet dit eruit in de praktijk? Wat kunnen wij leren van de Finnen? Wij gaan met een georganiseerde studiereis van Nederland instituut voor studiereizen naar Finland.
Snowboots aan, muts op en wanten aan: Helsinki, here we come!


In Finland ga je gewoon op je skies naar school!

Nieuw Fins curriculum
Vanaf 2016 is er een nieuw curriculum ingevoerd. In het Finse curriculum heeft er een verschuiving plaats gevonden van vakgericht naar vaardigheidsgericht onderwijs. Onderdeel van het nieuwe curriculum is structureel aandacht voor ICT-basisvaardigheden. Het is geen nieuw vak, maar een onderdeel dat leerkrachten moeten toevoegen aan hun lessen. Hoe zie je dit terug in de klas?

“Wij hebben een vertaling gemaakt naar een module ‘robotica en programmeren’, maar dat kan op iedere school anders zijn.” aldus Anja Huurinainen-Kosunen (lector lerarenopleiding Universiteit Helsinki). “Het is ons streven om robotica en programmeren integraal en vakoverstijgend aan te bieden, maar voor de meeste collega’s is dat een flinke uitdaging.”

Op de vraag hoe ze inzichtelijk en meetbaar maken hoe de ontwikkeling van de leerlingen verloopt op het gebied van de digitale vaardigheden is Huurinainen kort. “We hebben geen specifieke leerdoelen of een leerlijn.”

Vrijheid blijheid?
Zo staat er in het curriculum het volgende beschreven over digitale vaardigheden: “De leerlingen brengen basis ICT-vaardigheden in de praktijk en leren hoe zij deze vaardigheden kunnen toepassen in het leren. Ook leren de studenten over gerelateerde kernbegrippen en over verschillende toepassingen van ICT in hun omgeving.” – National Core Curriculum For Basic education, 2014, Finnish National board of education, publications 2016-5, blz. 101 Daarnaast is er in het nieuwe curriculum (analyse in het Fins) in de verschillende vakken soms benoemd dat je digitaal lesmateriaal kunt gebruiken of ICT-vaardigheden kunt inzetten.

Een beschrijving die volledig naar eigen inzien geinterpreteerd kan worden door de alle basisscholen. Wat opvalt is dat ICT-basisvaardigheden nergens nader gedefinieerd wordt in tegenstelling tot Nederland. Daar gaan we uit van digitale geletterdheid bestaande uit vier pijlers, namelijk:
– Computational thinking
– ICT-basisvaardigheden
– Mediawijsheid
– Informatievaardigheden

De eigen interpretatie wordt ook zichtbaar wanneer we verschillende basisscholen bezoeken. De curriculumwijziging lijkt hierdoor bijna beleidsmatig, waarbij het daadwerkelijk implementeren en waarborgen niet de aandacht krijgt die het nodig lijkt te hebben.

Zo benoemen de leerkrachten een aantal aspecten ten aanzien van het implementeren van digitale vaardigheden in de klas:
– De scholen hebben (nog) geen leerlijnen met leerdoelen;
– De scholen hebben geen duidelijke selectiecriteria met betrekking tot materiaal wat zij inzetten;
– De focus ligt voornamelijk op het maken van algoritmes in de verschillende vakken (‘instructies’ volgens de Finnen);
– Op dit moment wordt er vorm gegeven aan digitale geletterdheid als onderdeel van de lerarenopleiding;
– De overheid ontwikkelt een scholingsprogramma en wil dat er binnen een aantal jaar op iedere school een ‘expert’ rondloopt op het gebied van digitale geletterheid. Dit is nog niet concreet gemaakt.

Missen van expertise
De leerkrachten die we spreken geven aan dat er expertise mist om daadwerkelijk op een constructieve manier aan de slag te gaan met het aanbieden van digitale vaardigheden. Volgens Sarah Loikkanen (leerkracht en ICT-coördinator op de Muijala Koulu basisschool) is het lastig collega’s te enthousiasmeren. “Er is veel weerstand en er mist zelfvertrouwen. Toch heb ik er vertrouwen in als we het stap voor stap doen.”
Er blijkt een concrete overkoepelende koersbepaling van de vaardigheden te missen die de kinderen zouden moeten beheersen aan het einde van hun schoolcarriére. Door de verschillende vertalingen van de ICT-vaardigheden in het Finse curriculum, in zowel vorm als inhoud, ontstaan er grote verschillen in het beheersen en toepassen van ICT-vaardigheden tussen de kinderen. Sarah en een aantal andere leerkrachten uit de stad komen een paar keer per jaar bijeen (op eigen initiatief) om te praten en tips uit te wisselen over ICT-basisvaardigheden. Afhankelijk van het enthousiasme en de intrinsieke motivatie van de leerkrachten krijgt dit onderwijs vorm voor Finse kinderen.

Gelukkig zijn we gelukkig!
Uit onderzoek blijkt dat de leerlingen in Finland niet gelukkig zijn. Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat de leerlingen in Nederland tot de gelukkigste behoren. Het onderwijs in Nederland scoort weliswaar lager dan dat van Finland, maar is nog altijd goed.

Wij mogen best trots zijn op het onderwijs in Nederland. We moeten ons zeker niet laten ontmoedigen door de succesbubbel die in Finland gecreërd wordt. Het multidisciplinair en integraal werken is absoluut inspirerend. Zeker ten aanzien van het structureel aanbieden van digitale vaardigheden in de klas. Als middel, als versterking van andere vakken. Daarentegen heeft Finland met precies dezelfde uitdagingen en hindernissen te maken en loopt Nederland voorop in het steeds meer continueren van digitale vaardigheden in de klas. Op naar alle kinderen digitaal vaardig!

Ronilla Snellen & Jenya Krul